Uniek 17de-eeuws ‘Zicht op Antwerpen’ keert terug naar zijn stad

Het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting kon begin dit jaar het werk ‘De aankomst in Sint-Anneke, met zicht op Antwerpen’ van de hand van Hendrik van Minderhout en Jan van Helmont aankopen. Het werk wordt in bruikleen gegeven aan Museum Vleeshuis | Klank van de Stad in Antwerpen, waar het vanaf 26 maart te zien zal zijn, eerst als onderdeel van de tentoonstelling Klavier en daarna in de vaste opstelling. Zo keert deze unieke getuige van het 17^de-eeuwse Antwerpen terug naar zijn roots.

Het werk ‘De aankomst in Sint-Anneke, met zicht op Antwerpen’ dateert van 1692 en is van de hand van Hendrik van Minderhout en Jan van Helmont. Deze historische getuigenis vormt een waardevolle bron over de Antwerpse geschiedenis, gebruiken en architectuur. Zo zien we in de verte onder andere het Vleeshuis, waar het werk nu wordt ondergebracht. Het uitzonderlijk grote schilderij biedt een blik op de 17^de-eeuwse haven en het panorama van de stad maar op de voorgrond staat ook een adellijke familie afgebeeld. Vermoedelijk gaat het om de beroemde adellijke familie, Arenberg-Croÿ. Jarenlang, tot in 1926, maakte het schilderij deel uit van hun omvangrijke en internationaal gereputeerde kunstcollectie. Dat Van Minderhout en Van Helmont een havenzicht combineren met een adellijk familieportret is best uitzonderlijk. Het werk is van uitstekende kwaliteit, is gedateerd en draagt de handtekening van beide kunstenaars.

Hendrik van Minderhout (1632 – 1696) was een Nederlands kunstschilder van marines en was hoofdzakelijk actief in de steden Brugge en Antwerpen. De Antwerpenaar Jan van Helmont (1650 – tussen 1714 en 1734), die de grote personages schilderde, leerde Hendrik van Minderhout kennen in het Sint-Lucasgilde, waar ze allebei lid waren. Jan van Helmont was een succesvolle schilder van historische taferelen, genreschilderijen en portretten van prominente personen. Zo schilderde hij het portret van Joannes Jacobus Moretus en zijn echtgenote Theresa Mathilde Schilders, de eigenaars van de bekende drukkerij Plantijn-Moretus.

Het Erfgoedfonds kon het werk aankopen op een veiling in Londen en vertrouwt het nu toe aan Museum Vleeshuis. Daar zal het toegankelijk zijn voor het brede publiek en verder onderzocht worden. “We kijken ten zeerste uit naar de komst van het schilderij,” aldus Timothy De Paepe, directeur van Museum Vleeshuis. “We zullen het werk eerst in onze Schatkamer tonen. De Schatkamer maakt van 26 maart tot 26 juni deel uit van de tentoonstelling Klavier die we samen met het Snijders&Rockoxhuis organiseren. ‘Zicht op Antwerpen’ brengt het Antwerpen uit het klavecimbeltijdperk op schitterende wijze tot leven. Na deze tentoonstelling zal het doek opgenomen worden in de vaste presentatie, waarbij onder meer de vele, prachtig weergegeven kerktorens het vertrekpunt zullen zijn voor ons verhaal rond kerk- en torenmuziek. Later dit jaar zal er in de reeks Cahiers van het museum ook een publicatie over het schilderij verschijnen.”

Schepen voor Cultuur Nabilla Ait Daoud: “Met het spectaculaire schilderij van Hendrik van Minderhout en Jan van Helmont stappen we recht in het Antwerpen van de 17^de eeuw. Het monumentale werk is een subtiel samenspel van het landelijke tafereeltje op de voorgrond, de maritieme handel en de schepen op het water en de imposante gebouwen aan de overkant. Met de theatrale aankomst van de familie op Sint-Anneke brengt de portretschilder heuse mensen tot leven, en toch is het stadsgezicht veel meer dan louter achtergrond. Het is een fascinerende scene die ook vandaag blijft verbazen, en het Vleeshuis is dan ook zeer blij met deze aanwinst!”

Over het Erfgoedfonds

Sinds 1988 zet het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting zich in om kunstwerken en belangrijke getuigenissen uit ons erfgoed in België te houden, te bewaren en onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Aangekochte werken en documenten worden in permanente bruikleen gegeven aan Belgische musea. In ruim dertig jaar bouwde het Erfgoedfonds – ook dankzij vele schenkingen – een grote en representatieve collectie op. Vandaag gaat het om een verzameling van om en bij 26.931 kunstwerken en 26 archieffondsen.

Over de tentoonstelling Klavier

Van 26 maart tot en met 26 juni 2022 toont Museum Vleeshuis in de expo Klavier behalve klavecimbels en virginalen, ook waardevolle partituren, unieke, beschilderde klavecimbeldeksels, en Anthony Van Dycks portret van klaviervirtuoos Henricus Liberti.

De expoKlavier wordt samen met het Snijders&Rockoxhuis georganiseerd. In Snijders&Rockoxhuis kunnen bezoekers schilderijen van onder meer Frans Floris, Maerten de Vos, de familie Francken, Jan Miense Molenaer, Jan Steen, Gerard Dou, Gabriël Metsu en Jacob Ochtervelt ontdekken. Al deze schilderijen hebben één ding gemeen: ze tonen orgels, klavecimbels en virginalen, vaak van Antwerpse makelij.